OVP, yeşil dönüşümü hızlandıracak, yenilenebilir enerjiyi artıracak

Recep ŞENYURT

Jeopolitik risklerin yanında, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın Avrupa’ya ve Gazze’deki savaşın Orta Doğu’ya yayılma olasılığının küresel büyüme üzerinde ek baskı oluşturduğu vurgulanan programda, makroekonomik hedefler ve amaçlar arasında sürdürülebilir büyüme için yeşil dönüşüm sürecinin hızlandırılması ön plana çıkıyor. Bu doğrultuda, uluslararası düzenlemelere uyumun güçlendirilmesi, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının artırılması ve enerji verimliliğinin yükseltilmesi hedefleniyor.

Karbon fiyatlama mekanizması tesis edilecek

İklim değişikliğiyle ilgili uygulamaların bütüncül bir şekilde ele alındığı programda, temel mevzuat hazırlıklarının tamamlanarak uygulamaya konulacağı ifade edildi. Programda ayrıca, sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum hedefleri ile taahhütlerini içeren İkinci Ulusal Katkı Beyanı’nın hazırlanacağı ve 2053 Uzun Dönemli İklim Değişikliği Stratejisi’nin de tamamlanacağı belirtildi.

Orta Vadeli Program’da yeşil dönüşüm sürecinde rekabet gücünü korumak, Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması’nın (SKDM) etkilerini en aza indirmek ve düşük karbonlu ekonomiye geçişi desteklemek amacıyla sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yönelik karbon fiyatlandırma mekanizmasının 2025 yılının 4. çeyreğinde tesis edileceği açıklandı. Bu kapsamda, Avrupa Yeşil Mutabakatı (AYM) ve SKDM’nin sektörlere etkileri değerlendirilecek. AB düzenlemelerinden etkilenecek sektörler için düşük karbonlu sektörel yol haritaları tamamlanacak. Karbon vergisi niteliği taşıyan vergiler gözden geçirilecek ve tamamlayıcı karbon vergisi dâhil karbon fiyatlandırma araçlarının kalkınma ve yatırım ortamı üzerinde yol açacağı ekonomik ve sosyal etkiler analiz edilecek. Yeşil Mutabakat Eylem Planı kapsamında, ulaşımda emisyon azaltımı ve sürdürülebilirliğin sağlanması, bağlantısallığın artırılması konularında projeler hayata geçirilecek. Avrupa Birliği taksonomisi başta olmak üzere uluslararası taksonomi örnekleriyle uyumlu ve Türkiye’nin ihtiyaçlarını gözeten Ulusal Yeşil Taksonominin oluşturulmasına yönelik mevzuat çalışmaları tamamlanacak.

Yeşil dönüşüme yönelik eğitim ve danışmanlık hizmetleri desteklenecek

Yeşil dönüşüme katkı sağlayacak Yeşil Finans Stratejisi ve Eylem Planı için ise Ulaşımda Net Sıfır Emisyon Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanarak uygulamaya konulacak. Lojistik sektöründe yüksek kapasiteli şarj istasyonları ulusal planı ortaya konulacak. Elektrikli araçların yaygınlaştırılması amacıyla şarj istasyon ağı geliştirilerek yerli elektrikli araçların kullanımı desteklenecek. Yeşil dönüşüme yönelik eğitim ve danışmanlık hizmetleri de destek kapsamına alınacak.

Enerji verimliliği projeleri desteklenecek

Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi artırılarak enerjide ithal kaynaklara bağımlılık azaltılacak. Yerli ürün kullanım şartı içerecek şekilde YEKA projelerinin geliştirilerek deniz üstü rüzgâr enerjisi potansiyelinin değerlendirilmesine yönelik çalışmalar da yürütülecek. Türkiye’nin ısı potansiyelinin değerlendirilmesi ve atık ısının kullanılabilmesi için ısı arzına yönelik gerekli mevzuat düzenlemesi yapılacak. Enerji yoğun sektörler öncelikli olmak üzere rekabetçilik ve yerli üretim dikkate alınarak enerji verimliliğini artıran projeler desteklenecek. Yenilenebilir enerji kullanım oranı ve enerji verimliliği yüksek yeşil binalar ile bunlara yönelik Ulusal Yeşil Sertifika Sistemi yaygınlaştırılacak. Hidrojen değer zinciri içerisinde yer alan teknoloji alanlarında teknoloji sağlayıcısı konumuna ulaşılmasına yönelik AR-GE ve yenilik faaliyetleri desteklenecek. Ulusal Döngüsel Ekonomi Eylem Planı hayata geçirilerek ulusal geri kazanım oranları yükseltilecek ve endüstriyel simbiyoz uygulamaları özendirilecek. İmalat sanayiinde eko-tasarım ve sürdürülebilir ürünlere ilişkin mevzuat takip edilerek karbon ayak izi ve diğer çevresel göstergelerin hesaplanması, izlenmesi için mevzuat geliştirilecek, ihtiyaç duyulacak dijital altyapı desteklenecek. Döngüsel ekonomi yaklaşımıyla uyumlu ve düşük karbonlu üretimi amaçlayan yatırımlar Yeşil Dönüşüm Destek Programı kapsamında desteklenecek. Sıfır atık uygulamaları yaygınlaştırılacak.

Kritik ham maddeler stratejisi hazırlanacak

Orta Vadeli Program’da ithalatın makroekonomik çerçevedeki hedeflerle çelişmeyen seviyelerde kalmasını teminen, arz güvenliği boyutu da göz önünde bulundurularak, enerji ve diğer kritik emtialar gibi unsurların yurt içinde üretimi teşvik edilecek. Türkiye’nin kritik ham maddeler stratejisinin hazırlanacak. Stratejik ekonomik ve ticari ilişkilerin geliştirilmesi, enerji ve gıda arz güvenliğinin temini, bölgesel bağlantısallığın artırılması ve uzak kıtalarla bağların ülkemiz öncelikleri doğrultusunda kuvvetlendirilmesine yönelik politikalar, etkin ve bütüncül bir biçimde sürdürülecek.

OVP’de konuyla ilgili “Kritik maden ve minerallerin arzını ve arz güvenliğini sağlamaya yönelik uluslararası doğrudan yatırımlar alanında Türk Devletleri Teşkilatı ile (TDT) işbirlikleri geliştirilecek. Türkiye Varlık Fonu’nun (TVF) maden yatırımları ile ülkemizin ithal bağımlılığının azaltılmasına ve dış ticaret dengesi ile cari işlemler açığının iyileştirilmesine katkı sağlanacak. Petrol, doğal gaz ve maden kaynaklarına yönelik yurt içi ve yurt dışında arama ve üretim çalışmaları artırılarak rezervlerin katma değeri yüksek şekilde ekonomiye kazandırılması sağlanacak. Tüm tabii kaynak yönetim sistemlerinin birbiriyle uyumlu bir kurumsal yapılanmaya kavuşturulmasını teminen bu faaliyetlerin tek elden yönetilmesine yönelik gerekli düzenlemeler yapılacak. Maden arama faaliyetleri mevzuatta kamu yararına faaliyet olarak tanımlanacak ve madenlerin arama ve işletilmesinin türlerine, niteliklerine ve sürdürülebilirlik ilkelerine göre detaylı olarak ele alındığı yatırım güvencesini artıracak yeni bir temel düzenleme hazırlanacak. Nükleer enerji elektrik üretim portföyüne dâhil edilecek, nükleer kapasitenin artırılmasına yönelik yeni proje ve teknolojiler geliştirilecek ve nükleer santrallerde kullanılan ekipmanların yerlilik oranları artırılacak. İthalata bağımlılığı azaltmaya ve arz güvenliğini temin etmeye yönelik Türkiye Kritik ve Stratejik Hammaddeler Stratejisi hazırlanacak.” ifadelerine yer verildi.

Yapay zekâ ile temiz ve sürdürülebilir enerjiye nitelikli iş gücü

Orta Vadeli Program’da endüstri bölgeleri, organize sanayi bölgeleri, küçük sanayi siteleri; hammaddeye erişim, lojistik, enerji, demir yolu ve liman bağlantısı tedarik zincirine uygun, çevre ve afet boyutu açısından sürdürülebilir şekilde oluşturulacak. Tarım sektöründe, sanayi sektörüyle etkileşim içinde, verimlilik artışlarıyla büyümenin sürdürülebilirliğinin destekleneceği belirtilen programda jeotermal kaynakların yanı sıra, rüzgâr, güneş ve biyokütle gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının da kullanılacağı organize tarım bölgelerinin sayısının artırılması da hedefleniyor. OVP’de savunma sanayi, yapay zekâ, siber güvenlik, temiz ve sürdürülebilir enerji ile uzay teknolojileri gibi stratejik alanlarda nitelikli iş gücü yetiştirmeye yönelik kamu-üniversite-özel sektör iş birliği programlarının hayata geçirileceği aktarıldı.