Güneş enerjisi santrali (GES) projelerinin geliştirilmesi, tasarımı, malzeme tedariki, inşaatı ve devreye alınması için uçtan uca çözümler sunan Yararlı Enerji’nin Genel Müdürü Mehmet Yarar, GES santrallerindeki kapasite sorunu ve yüksek kredi faizlerinin etkisiyle sektörün duraklama dönemine girdiğini söyledi.
Sektördeki bu daralmanın kendilerini de etkilediğini ifade eden Mehmet Yarar, “2024 yılı için belirlediğimiz 80 megavat kurulu güç hedefinin gerisinde kalacağız. 2023’teki deprem döneminde bile bazı projelerimiz iptal olmasına rağmen şu anki durumdan daha iyiydik.” dedi.
Mehmet Yarar, sektöre 2015 yılında arazi GES’ler kurarak girdiklerini, sonrasında ise EPC firması olarak faaliyet yürüttüklerini anımsattı. O dönem arazi GES’lerin önemli olduğunu ve tüketimden bağımsız olarak hareket edilebildiğini kaydeden Mehmet Yarar, yatırımcının arazi bularak GES kurabildiğini belirterek, “Arazi GES’lerde üretilen enerji sürekli şebekeye verilebiliyordu. 2017’nin sonuna doğru lisanssız GES denilen arazi GES’lerde kapasite doldu ve sonrasında yeni kapasite verilmedi. 2018 yılı, sektörde şu anda olduğu gibi durağan sezondu. 2019’da yeni yönetmelikle çatı üzeri güneş enerji santrali yatırımları ivme kazandı. Çatına GES kur, ihtiyacını kullan, fazlasını şebekeye ver denilince sektör ciddi şekilde büyüdü.” diye konuştu.
EPC firması olarak 2023’e kadar güzel işler yaptıklarını ve 2024’te de sektörün daha iyi olacağını öngörerek yılbaşında ciddi bir stok yatırımı yaparak malzeme tedariki sağladıklarını kaydeden Mehmet Yarar, “Ancak 2024’te durum tersine döndü. Sektör, nakitten ziyade kredilerle bankalar üzerinden döndüğü için kredi faizlerinin yüzde 55’leri bulması nedeniyle yatırımcı, sistemin getirisini hesaplayıp mantığına uymayınca GES yatırımını erteleyebiliyor.” ifadelerini kullandı.
GES kurmak isteyen yatırımcılara alternatif çözümler üretmeye gayret gösterdiklerini dile getiren Mehmet Yarar, “Yatırımları finanse etmek amacıyla çeklerle vadeli ödemelerden gayrimenkul tekliflerini varıncaya kadar alternatif çözümler üretmeye gayret ediyoruz. Ancak finansal sorunları çözsek bile kapasite sorunları nedeniyle maalesef yol almakta zorlanıyoruz. Nisan ayında 15 dosyamız kapasite olmamasından dolayı kabul edilmedi.” ifadelerini kullandı.
Mehmet Yarar, sektörün depolamalı GES’ler üzerine odaklandığını, kapasitenin buraya aktarıldığını ama bu konuda henüz netleşmeyen alanlar olduğunu açıkladı. Mehmet Yarar, sözlerine şöyle devam etti: “Tesisi olan ve elektrik tüketimi yüksek olan sanayicilerimiz finansmana erişimdeki sıkıntılara rağmen GES yapmak istiyor ancak kapasite sorunu nedeniyle izin alamıyor. Depolamalı GES’ler için ise uygulamanın nasıl olacağı konusunda belirsizlikler var. Depolamalı GES’lerde depola, alacağız deniliyor ancak hangi fiyattan alınacak, ne zaman, nasıl alınacak bunlar net değil. Gelecek yıl itibarı ile bu konuların netleşeceğini ve sektörün tekrar hareketleneceğini düşünüyoruz. Ancak güneş kimseyi beklemiyor. Kapasite sorunun çözümü için TEİAŞ’ın gerekli alt yapı yatırımlarını vakit kaybetmeden hayata geçirmesini istiyoruz. EPDK’dan beklentimiz ise sanayicimizin vakit kaybetmeden ihtiyacı olan elektriği üretebilmesi için fazla üretimi şebekeye vermeyecek şekilde santraller kurulmasının önünün açılmasıdır.”
AB Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması’nın 2026’da devreye gireceğini, işletmelerin nötr karbon hedefleri için GES’lere ihtiyacı olduğunu anımsatan Mehmet Yarar, Orta Vadeli Program’da da yeşil dönüşüm ve temiz enerji konularına ağırlık verildiğinin görüldüğünü belirtti. KOSGEB’in işletmelere yeşil dönüşüm için 14 milyon lira üst sınırı kadar yüzde 60 dolayında kaynak da aktarabildiğini dile getiren Mehmet Yarar, kapasite sorunundan dolayı oradaki kaynağın da kullanılamadığını anlattı.
GES yatırımı yapacaklara, çalışacakları EPC firmalarını seçerken dikkatli olmalarını ve firmaların referanslarını incelemelerini önerdi. Yarar, “Sektördeki mevcut durumu göz önünde bulundurarak, işini iyi yapan firmalar bu süreçten güçlenerek çıkacaktır. Yatırımcıların, EPC firmalarını araştırmaları ve referansları doğrulamaları kritik önem taşıyor.” dedi.
Dünyada güneş paneli üretiminde sektörü yönlendiren Çin’in; bu alandaki teknolojileri sürekli yenilediğini de anımsatan Mehmet Yarar, Türkiye’de bu alandaki yatırımcıların teşviklerle hızlı bir şekilde panel fabrikaları kurduğunu, ihtiyacın çok ötesinde panel kapasitesinin ortaya çıktığını ama aynı hızın hücre üretiminde yakalanamadığını dile getirdi. Hücre yatırımının pahalı bir yatırım olduğunu kaydeden Mehmet Yarar, “Panel üretimi alanında yatırımı olan firmalarımız gerekir ise birleşerek ülke olarak ihtiyacımız olan kapasiteyi çok rahat karşılayacak hücre üretim tesisleri kurabilirler. Ülkemizde hücre üretiminin sınırlı olması nedeniyle Çin, panel fabrikalarına hem makine ekipman hem de hücre satarak bu alanı tek başına domine ediyor. Gelişen teknoloji ile birlikte sürekli bir mahkumiyetimiz oluşuyor. Devletimiz, vereceği teşviklerle bu alanda gerek makine ve ekipman gerek ise hücre üretiminde önemli mesafeler alınmasını sağlayabilir.” diye konuştu.
Kaynak: ZİYA İPEK/ÖZEL HABER
