Antitröst nedir?

Antitröst, tek bir ana firmanın büyük hissedarı olduğu, aynı tip ürünleri üreten kardeş şirketlerin ya da birbirleri ile sermaye ve ortak bağı bulunmayan fakat aynı tip ürünleri üreten birkaç firmanın, aralarındaki ticari rekabeti önleyerek, karlarını artırmak amacıyla resmen birleşmesi ya da gayrıresmi olarak ortak hareket etmesini engellemeye yönelik her türlü politik veya ekonomik girişime denir.

Antitröst politika nedir?

Antitröst Politika, ticaret engellerini ve piyasa rekabetini önlemek için hükümetlerce izlenen politikalara denir. Amaç, tüketiciyi korumak ve ekonomik kaynakların en etkin biçimde dağılımını sağlamaktır.

Tröstler 19’uncu yüzyıl sonlarında sanayi kapitalizmi ile birlikte ortaya çıkmıştır. Bu dev şirketlerin, tüketicinin istismarı için başvurdukları yollar ve ortaklarına sağladıkları büyük çıkarlar, batılı kamuoyunda büyük tepkilere yol açmıştı. Bunun üzerine, sanayide bu tür monopolleşmeleri önlemek amacıyla önlemler alınmak yoluna gidildi. Bu sebeple Antitröst politikası deyimi gerek ABD’de gerek Avrupa’da yalnız kartel ve tröst gibi büyük şirketlere değil, ufak-büyük bütün monopollere ve serbest ticareti sınırlandıran uygulamalara karşı güdülen tüm politikaları ifade eder.

ABD’de antitröst uygulamaları

ABD’de tröstlere karşı çıkartılan ilk federal Yasa 1890 tarihli Sherman Anti – Trust Act’ tır. Söz konusu yasa ile, her türlü monopoller, ticaret kısıtlamaları, şirketler arası açık veya gizli anlaşmalar yasaklanmıştır. Fakat ilerleyen yıllarda, ABD’de bu antitröst politikalar zamanla yumuşatılmıştır. Örneğin yargı, “yararlı” ve “zararlı” tröstler arasında bir ayrım yapmaya başlamıştır. 15 Ekim 1914 tarihli Clayton Antitrust Act’da ve ondan sonraki 1936 tarihli Robinson – Patman Act’da bu konuda çok daha yumuşatılmış hükümler yer almıştır.

Yüzyılın en büyük antitröst davası: Google ne ile suçlanıyor?

Dava kapsamında federal avukatlar ve eyalet başsavcıları, önümüzdeki 10 hafta boyunca Google’ın, “arama motorunu çok sayıda cihazda varsayılan seçenek olarak kilitleyerek” pazarı kendi lehine çevirdiğini kanıtlamaya çalışacak.

Google’ın ana kuruluşu Alphabet’in üst düzey yöneticilerinin yanı sıra diğer teknoloji şirketlerinden yöneticilerin de ifade vermesi bekleniyor.

İfade vermesi öngörülenler arasında Alphabet Üst Yöneticisi Sundar Pichai de bulunuyor.

Mahkeme belgeleri Apple İnternet Yazılım ve Servislerinden Sorumlu Kıdemli Başkan Yardımcısı Eddy Cue’nin de kürsüye çağrılabileceğini gösteriyor.

Google’ın, akıllı telefon üreticilerine, “Android uygulama mağazasına tam erişim sağlayabilmeleri için Google arama motorunun Android yazılımıyla birlikte verilmesini zorunlu kılarak” pazarı yasa dışı şekilde lehine çevirdiği iddia ediliyor.

Söz konusu davanın, ABD’de 1998’de Microsoft’a açılan davanın ardından son çeyrek yüzyılın en büyük “antitröst” davası olduğu kaydediliyor.

Dijital reklam ürününü tekelleştirme suçlaması

ABD Adalet Bakanlığından 24 Ocak’ta yapılan açıklamada, Kaliforniya, Colorado, Connecticut, New Jersey, New York, Rhode Island, Tennessee ve Virginia eyaletlerinin başsavcılarıyla Google’a Virginia Doğu Bölgesi Bölge Mahkemesinde “antitröst” davası açıldığı bildirilmişti.

Şirketin çok sayıda dijital reklam teknolojisi ürününü tekeline aldığı belirtilen açıklamada, Google’ın sektördeki hakimiyetine yönelik her türlü tehdidi ortadan kaldırmak veya ciddi şekilde azaltmak için rekabete aykırı, dışlayıcı ve yasa dışı yöntemler kullandığı iddia edilmişti.

Son 15 yılda Google’ın, satın almalar yoluyla reklam teknolojisi rakiplerini etkisiz hale getirdiği veya ortadan kaldırdığı ifade edilen açıklamada, şirketin daha fazla yayıncıyı ve reklamcıyı ürünlerini kullanmaya zorlamak için dijital reklam pazarındaki hakimiyetini kullandığı ve rakip ürünlerin kullanılmasını engellediği aktarılmıştı.

Açıklamada, bu sayede Google’ın sektördeki hakimiyetini pekiştirdiği belirtilerek, şirketin rekabete aykırı davranışının içeriğine de yer verilmişti.

ABD Adalet Bakanlığı, 2020’de de arama ve arama reklamcılığını tekelleştirdiği için Google’a antitröst davası açmıştı.