Bu yıl, emekli maaş farkının yüzde 36’ya kadar çıkabileceği tahminleri, birçok kişiyi harekete geçirdi. Emeklilik dilekçesi verecek milyonlarca vatandaş, enflasyonist ortamda en doğru emeklilik kararını hangi dönemde vermelidir? İşte detaylar…
İşçinin emekli aylığı talebinde bulunduğu yıldan önceki yılın enflasyon ve büyüme oranlarına göre hesaplanan güncelleme katsayısı, emekli maaşını doğrudan etkiliyor. Bu yıl, maaş farkının yüzde 36’ya kadar çıkabileceği tahminleri, birçok işçiyi harekete geçirdi. İşte konuyla ilgili detaylar…
Her yıl, yıl sonu ve yeni yıl arasında emekli olanlar arasında maaş farkı oluşabiliyor. Geçmiş yıllarda bu fark genellikle yüzde 10 ila 20 arasında değişirken, bu yıl farkın yüzde 36’ya çıkma ihtimali işçileri harekete geçirdi. Birçok işçi, bu maaş farkı nedeniyle emekli olmayı düşünmeye başladı. Peki, bu farkın kapanması mümkün mü? Maaş farkı ne zaman kapanabilir?
Emekli aylığı hesabında üç farklı dönem, üç farklı sistem var. 1999 öncesi, 1999–2008 arası ve 2008 sonrası. Bu üç dönemde çalışması olan kişiler için üç ayrı sisteme göre aylık hesaplanıyor. Hesaplanan aylıklar ise işçinin emekli aylığı talebinde bulunduğu tarihin içinde bulunduğu yılın başına getirilip talep tarihine göre ocak ve temmuz zamları uygulandıktan sonra ödeniyor.
Güncelleme katsayısı, yıllık enflasyon ve büyüme üzerinden hesaplanıyor. İşçinin emekli aylığı talebinde bulunduğu yıldan önceki yılın enflasyon ve büyüme rakamı üzerinden hesaplanan güncelleme katsayısı aylığı etkiliyor.
2023 yılında gerçekleşen yüksek yıllık enflasyon nedeniyle 2023 yılının güncelleme katsayısı, 2024 yılının güncelleme katsayısına göre daha yüksek. Ayrıca 2024 yılı Ocak ve Temmuz zamları toplamında yüzde 86.16 zam yapıldı. Bu yıl emekli olan hem güncelleme katsayısını hem de kümülatif olarak bu zammı alabilecek. Bu nedenle de yıl bitmeden emekli aylığı talebinde bulunan işçilere yüzde 36.5’e varan düzeyde yüksek aylık bağlanabilir.
Bu yıl içinde emekli olacaklar ile yeni yılda emekli olacaklar arasındaki farkın ne kadar olacağı büyüme ve yıllık enflasyona bağlı. Şu an içi 8 aylık enflasyon 31.94 olarak gerçekleşti. Yıl sonuna kadar gerçekleşecek enflasyon sonucunda yıllık enflasyon yüzde 38 olursa bu yıl emekli olan ile 2025’te emekliliğini alan arasındaki maaş farkı yüzde 36.5’e ulaşacak. Eğer enflasyon yüzde 42 seviyesinde gerçekleşirse bu durumda fark yüzde 33’e inecek. Ancak gözüken o ki bu konuda bir düzenleme yapılmazsa en az yüzde 30 oranında maaş farkı söz konusu olacak. Bu da pek çok işçinin aklında emeklilik yoksa bile emekli olmayı düşünmeye başlamasına neden oluyor.
İşçiler açısından 6 yıl da kapatılamayacak maaş farkı, emekliliği düşünmeyenler için bile emekliliği düşündürmeye başladı. Özel sektörde pek çok işçi yıl bitmeden emekli olmayı planlıyor. Bu da işverenlerin nitelikli ve kıdemli çalışanlarını kaybetmesi sonucunu doğuracak. Kamuda ise emekli olduktan sonra çalışmaya devam edilememesine rağmen pek çok kamu işçisi emekli olmayı düşünüyor.
Özellikle çalışırken maaşın düşük ancak prime esas kazancın yüksek olması nedeniyle emekli aylığının yüksek olduğu sektörlerde bu karar daha kolay alınabiliyor. Diğer yandan bazı kritik sektörlerde önemli görevlerdeki işçilerin hepsinin birden aynı anda emekli olması kamu hizmetlerinin sürdürülememesi sonucunu da doğurabilir. Bu risklerin ortadan kaldırılması adına ekim ayında Meclis açılır açılmaz bu konuda bir düzenleme yapılması beklentisi söz konusu. Meclis açıldıktan sonra gündeme gelmesi beklenen bu konu hakkında işçilerin beklemesi yerinde olacaktır.
Bu yıl emekli olacaklar ile 2025’te emekli olacaklar arasındaki maaş farkı TÜRK-İŞ’in bu konuda hazırladığı rapora göre 6 yıl boyunca kapanmayacak boyutta. Yani bu yıl emekli olmayan bir kişi 2031 yılına kadar çalışmaya devam etse bile bu yıl emekli olursa alabileceği emekli aylığını alamıyor.
Prime esas kazanç ortalamasına göre çalışan bir kişi için yapılan hesaplamalar, enflasyon ve prime esas kazanç tahminlerine dayanarak çarpıcı bir gerçeği ortaya koyuyor. Bu yıl emekli olmayan bir işçi, 6 yıl daha çalışsa bile bu yılki emekli maaşına ulaşamayacak. Emeklilik hakkını kazanan işçiler, bir düzenleme yapılmazsa emekli olmayı tercih edecekler. Öte yandan, emeklilik şartlarını henüz yerine getiremeyenler büyük bir gelir kaybı riskiyle karşı karşıya kalacaklar.
Kaynak: HABER MERKEZİ
