Sibirya’nın Yana dağlık bölgesindeki ‘Batagaika Krateri’ iklim değişikliği nedeniyle beklenenden çok daha hızlı genişliyor. 200 dönüm genişliğe ve 300 metre derinliğe sahip çukur, ‘Cehenneme Açılan Kapı’ olarak anılıyor. İşte kraterin hızla genişlemesinin yarattığı korkunç sonuçlar…
‘Cehenneme Açılan Kapı‘ olarak da adlandırılan Batagaika Krateri, ilk olarak Sibirya tundrasındaki ‘permafrost’ toprağının erimesi sırasında oluştu ve daha önce donmuş tonlarca güçlü bir sera gazı olan metanı atmosfere salmaya başladı. Yeni araştırmalar, krater derinleştikçe açığa çıkan metan ve diğer karbon gazlarının oranının yılda 4 bin ila 5 bin ton arasına ulaştığını ortaya çıkardı.
Araştırmanın baş yazarına göre bulgular, ‘permafrost bozulmasının ne kadar hızlı gerçekleştiğini gösteriyor.’
Kraterin yakında kalan tüm sera gazını sızdıracağı konusunda uyarıyor.
Araştırmanın baş yazarı buzulbilimci Alexander Kizyakov, bu ay jeomorfoloji dergisinde yayınlanan yeni çalışma üzerinde bir düzine başka araştırmacıyla birlikte çalıştı. Kizyakov ve meslektaşları, kraterin neredeyse ana kayaya ulaştığını, yani erimeye devam eden ve dolayısıyla daha fazla çökmeye neden olan eriyen permafrostun neredeyse tamamının eridiği anlamına geldiğini buldu. Ancak Rusya’daki Lomonosov Moskova Devlet Üniversitesi’nde ders veren Kizyakov, erimenin yatay olarak devam etmesi için hâlâ fırsatlar bulunduğunu kaydetti.
Kizyakov, Atlas Obscura’ya “Kenarlar boyunca genişleme ve yükseliş bekleniyor” dedi .
Ekip, çeşitli bağımsız kaynaklardan gelen geniş kapsamlı verileri kullanarak, buzlu permafrostun onlarca yıldır süren çöküşü sırasında nasıl yol açtığını gösteren bir 3 boyutlu model geliştirmeyi başardı. Hem uydu verilerinden hem de Batagaika üzerindeki drone uçuşları aracılığıyla toplanan yüksek çözünürlüklü uzaktan algılama, 2019 ve 2023’teki saha gezilerinde permafrost örnekleri ve diğer toprak örnekleriyle birleştirildi. Bu verilerin tümü bilgisayar modellerine beslendi.
Bu model, permafrostun altında yatan jeolojik yapının erimesini haritalamalarına ve tahmin etmelerine, içinde ne kadar ve hangi malzemelerin eridiğini ve daha sonra su tablasına veya atmosfere neyin salındığını anlamalarına yardımcı oldu.
Yeni araştırmaya katkıda bulunmayan Yakutsk’taki Melnikov Permafrost Enstitüsü’nden araştırmacı Nikita Tananaev, kraterden gelen bu sızıntının yakınlardaki ekosistemleri kalıcı olarak değiştirdiğini belirtti.
Tananaev, “Bu, nehir kenarındaki habitatta önemli değişikliklere yol açacak ve çöküntüden kaçan tortunun etkisi (Batagaika krateri) civardaki en büyük nehir olan Yana Nehri’nde bile görülüyor” dedi.
Kaynak: MUSTAFA BAYGIN/ÖZEL HABER
