Pandemi süreci, Rusya-Ukrayna savaşı, iklim değişikliği gibi unsurların tarım ve gıda sektörünün önemini net bir şekilde gözler önüne serdiğini söyleyen Mersin Ticaret Borsası Meclis Başkanı Münir Şen, tarım ve gıda sektörünün güçlü bir temele oturabilmesi için ülkelere ait etkin bir hal sisteminin varlığının büyük öneme sahip olduğunu belirtti. Münir Şen, bu bağlamda, altı yıl önce gündeme getirilen, ancak henüz uygulamaya konulmayan yeni hal yasasının bir an önce hayata geçirilmesi gerektiğini kaydetti.
2012 yılına kadar, il sınırları içinde üretilen ürünlerin hallere getirilme zorunluluğu olduğunu ancak 2012’de uygulanmaya başlanan 5957 Sayılı Hal Yasası ile hal dışı satışlara serbestlik tanındığına dikkat çeken Münir Şen, “Bu düzenleme, kötü niyetli bazı kesimlerin Hal Kayıt Sistemi’ne (HKS) bilinçli olarak yanlış beyanlarda bulunmasına olanak sağladı. HKS’deki fiyat verilerinin sağlıksız olması, veri sisteminin doğru çalışmasını engellemekte ve bu durum, Bakanlığımızın attığı adımların istenilen sonuçları vermesini zorlaştırmaktadır. Bu süreç, üretici ile market fiyatları arasında oluşan fiyat farkını büyüterek gıda enflasyonunu tetiklediği gibi, kayıt dışılığı artırarak devletin vergi gelirlerinde kayba yol açmaktadır. Temennimiz, 2012 öncesinde olduğu gibi il sınırları içinde üretilen ürünlerin hallere getirilme zorunluluğunun yeni hal yasasında tekrar yer almasıdır. Bu uygulama, etkin bir denetim mekanizması ile desteklendiğinde kayıt dışılığın azaltılmasına, fiyat istikrarının sağlanmasına ve dolayısıyla ülke ekonomisine olumlu katkılar sağlayacaktır” ifadesini kullandı.
Günümüzde Türkiye’deki meyve ve sebze piyasasının yaklaşık yüzde 60’ının zincir marketlerin kontrolü altında olduğuna değinen Münir Şen, mevcut sistemde, marketlerin sebze ve meyveyi doğrudan üreticiden alabildiğini ve serbest piyasa ekonomisini gerekçe göstererek yüksek kar marjlı fiyatlandırmalar yapabildiğini söyledi. Marketlerde yüksek fire oranlarının, ilave fiyat artışlarına neden olduğunu belirten Şen, “Buna karşın, hallerde komisyoncuların satış bedeli üzerinden aldıkları komisyon oranı yüzde 4-8 arasında değişmektedir. Mevcut sistem, ne yazık ki, bir market lobisinin oluşmasına ve sonuç olarak, marketler lehine bir tekelleşme sürecine doğru evrilmektedir. Arzumuz, yeni hal yasası ile hallerin işleyişinin daha da geliştirilmesi ve bu haksız rekabet ortamının sona ermesidir” dedi.
Kaynak: MÜJDE DEMİR/ÖZEL HABER
