Beyin atıkları nasıl dışarı atıyor? Alzheimer için umut ışığı

Washington’da iki bilim insanı , uyku sırasında beyinde titreşen yavaş bir elektrik dalgasının, Alzheimer hastalığıyla yakından ilişkili protein de dahil olmak üzere atık ürünleri beynin derinliklerinden yüzeyine ittiğine dair işaretleri ortaya çıkardı.

Beynin içinden geçen bir damar daha sonra bir boru görevi görerek atık ürünleri beyni ve vücudun geri kalanını ayıran bariyerden dışarı taşıyor. Bu onları böbrekler tarafından filtrelenmek üzere kan dolaşımına bırakıyor.

Dışarı atılamazlarsa…

Ancak yaşlanmayla, travmatik beyin hasarları ve kronik stres gibi nedenlerle atık bertaraf sistemi düzgün çalışmazsa, bu atık ürünler beyinde birikebiliyor. Ayrıca bağışıklık hücrelerinin organa nüfuz etmesine de izin vererek dejeneratif beyin bozukluklarına bağlı iltihaplanmalara yol açabiliyor.

Araştırma nasıl yapıldı?

Çalışma fareler üzerinde yürütüldü; ancak araştırmacılar bulgularının Alzheimer hastalığı ve diğer bunama hastalıklarının olası nedenlerine ilişkin araştırmalarla örtüştüğüne inanıyor.

Şubat ayında, St Louis’deki Washington Üniversitesi’nden nörolog Dr. Jonathan Kipnis liderliğindeki bilim insanları, vücudun sıvıları vücuttan boşaltan bir ağ olan lenfatik sistemini kullanmadan beynin katı koruyucu bariyerden atıkları nasıl dışarı attığı sorusunu yanıtladı .

Beyin bu sistemin bir parçası değildir ve onun atık imha yolu, glimfatik sistem olarak bilinir. Karbon dioksit, hasarlı proteinler ve ölü hücreler gibi, enerji tüketen metabolik süreçlerin (vücudun düzgün çalışmasını sağlamak için vücutta sürekli olarak çalışan tüm kimyasal süreçlerin) ürettiği atıkları temizler.

Bilim insanları, atık taşıyan beyin-omurilik sıvısının, beyin ve omuriliği çevreleyen kalın zardan kan dolaşımına aktığı ve burada vücudun lenf damarlarının onu temizlemek için devreye girdiği çıkış noktalarını keşfettiler.

Birkaç hafta sonra, bu bilim insanı grubu bu bulguları daha da genişleterek atık yüklü sıvının bu çıkış noktalarına nasıl ulaştığını gösterdi.

Beyin uyurken gerçekleşiyor

Beyin uyurken nöronların senkronize, ritmik dalgalar halinde ateşlendiğini ve bu dalgaların beyin omurilik sıvısını beyne doğru akıtıp kan-beyin bariyerini aşacak gücü ürettiğini bildirdiler .

Washington Üniversitesi’nde araştırmacı ve ikinci çalışmanın baş yazarı olan Dr. Li-Feng Jiang-Xie şunları söyledi :

‘Bu nöronlar minyatür pompalardır. Senkronize sinirsel aktivite, beyindeki sıvı akışını ve döküntülerin uzaklaştırılmasını sağlar. Bu süreci geliştirebilirsek, metabolik atıklar ve önemsiz proteinler gibi aşırı atıkların beyinde birikerek nörodejenerasyona yol açtığı Alzheimer ve Parkinson hastalığı da dahil olmak üzere nörolojik hastalıkları geciktirme veya hatta önleme olasılığımız var.’

Nature’ın aynı sayısında , Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’ndeki bilim adamlarının liderliğindeki bir ekip, yavaş bir dalganın atıkları yıkadığına dair kanıtları genişletti.

Alzheimer hastalığı verilen fareler üzerinde testler yapan bilim insanları, fareleri aynı beyin ritmi frekansında titreşen ışığa ve tıkırtı sesine maruz bırakmanın beyinde BOS’u organdan dışarı atan titreşimli sinyalleri harekete geçirdiğine dair kanıtlar da buldular. Bu BOS, Alzheimer hastalığı olan kişilerin beyinlerinde biriken amiloid proteinini taşıyordu.

Kaynak: MUSTAFA BAYGIN/ÖZEL HABER